DILI, 27 Agostu 2025 (TATOLI)-Deputadu husi Partidu Kongresu Nasionál Rekonstrusaun Timorense (CNRT, sigla inglés), Natalino dos Santos, rekomenda ba Prezidente Parlamentu Nasionál atu halo artikulasaun ho bankada Parlamentár sira hodi halo revizaun ba Konstituisaun Timor-Leste nian.
Deputadu ne’e observa katak durante ne’e iha interpretasaun oioin ba Konstituisaun, liuliu iha artigu 69, 74, 76, 106, 112. Tanba iha tinan 2017, formasaun Governu momentu ne’ebá ho de’it minoria Parlamentár, nary tuirmai Prezidente Repúblika la fó airs ba membru Governu nary foin lalais mosu intervensaun oioin kona-ba Lei Organizasaun Judisiária.
Nia dehan mezmu iha separasaun podér entre órgaun soberania tuir artigu 69 Konstituisaun RDTL, maibé mosu interpretasaun oioin hodi interfere fali órgaun seluk.
Tuir nia, loloos ne’e kada tinan ualu halo revizaun ba Konstituisaun, nune’e tempu ona halo revizaun hodi ajusta iha futuru nary labele hamosu tan interpretasaun oioin.
“Presiza duni atu halo revizaun nary bele halo Konstituisaun anotada hodi bele iha esplikasaun ida, tanba tuir observasaun, dalaruma ita ko’alia buat ida a favór ba ita, más bainhira laiha, ita impoin ba serbisu kada órgaun soberanu”, nia preokupa.
Nia husu ba Parlamentu atu tau iha Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2026 hodi trata kestaun referida.
Iha sorin seluk, deputada CNRT, Aliança da Conceição Araújo, sekunda mós ba iha nesesidade atu halo revizaun ba Konstituisaun.
Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Maria Fernanda Lay, konsidera ne’e la fásil nary presiza liuhusi proposta husi deputadu sira. Nune’e, PPN sei hato’o kestaun ida-ne’e nary aprezenta iha reuniaun lidér bankada Parlamentár atu haree.
Jornalista: Nelson de Sousa
Editora: Maria Auxiliadora