PN sei ratifika adezaun TL ba Karta ASEAN no Deklarasaun kona-ba Admisaun

HEADLINE, POLÍTIKA

Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Fernanda Lay. Imajen Tatoli/Francisco Sony

DILI, 27 Agostu 2025 (TATOLI) – Parlamentu Nasionál (PN) sei ratifika adezaun Timor-Leste (TL) ba Karta Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN, sigla inglés) nary Deklarasaun Kona-ba Admisaun Timor-Leste ba ASEAN.

Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Fernanda Lay, liuhusi reuniaun plenária Komisaun Permanente halo ona anúnsiu admisaun nary baixa ba Komisaun B ne’ebé trata Asuntu Negósiu Estranjeiru, Defeza, nary Seguransa ba proposta rezolusaun númeru 19/VI (2a)-ratifika deklarasaun kona-ba admisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste ba ASEAN.

Aleinde ne’e baixa mós rezolusaun númeru 20 19/VI (2a)-ratifika adezaun país nian ba Karta ASEAN.

“Ha’u hatún ona ba Komisaun hodi tékniku sira prepara hela asuntu ida-ne’e, tanba ita laiha autorizasaun husi plenária [agora períodu resesu no] bele hahú serbisu iha 15 Setembru”, nia hato’o iha sala plenária, ohin.

Prezidente seidauk ko’alia detallu kona-ba konteúdu rezolusaun rua ne’e, tanba Komisaun sei halo uluk apresiasaun inisiál hafoin aprezenta iha plenária hodi bele halo ratifikasaun.

Relembra katak, iha 04 Agostu 2025, Konsellu Ministru aprova proposta rezolusaun Parlamentu Nasionál, ne’ebé aprezenta husi Vise-Ministra ba Asuntu ASEAN, Milena Rangel, ne’ebé ratifika adezaun Timor-Leste ba Karta ASEAN nian.

Karta ASEAN ne’e, adota iha Singapura iha loron 20 fulan-Novembru tinan 2007, reprezenta valór nary aspirasaun komún povu sira Sudeste Aziátiku nian ba pás, estabilidade, progresu ekonómiku nary protesaun ba direitu fundamentál sira.

Adezaun formál ba Karta ASEAN ne’e sei permite Timor-Leste hodi ezerse tomak direitu nary asume responsabilidade Membru organizasaun nian, nary asegura ninia partisipasaun ativa iha órgauns rejionais nary kontribui ba kooperasaun nary integrasaun klean liu iha Sudeste Aziátiku.

Aleide ne’e, aprova mós proposta rezolusaun Parlamentu Nasionál nian ida, ne’ebé Ratifika Deklarasaun Kona-ba Admisaun Timor-Leste iha ASEAN.

Deklarasaun ne’e hanesan etapa esensiál ida ba Timor-Leste nia integrasaun tomak iha ASEAN, bazeia ba nu. 4 artigu 6 Karta ASEAN nian, ne’ebé nia asinatura kona-ba admisaun Timor-Leste ba ASEAN, ne’ebé sei hala’o iha Malázia iha loron 26 fulan-Outubru tinan 2025, reprezenta aseitasaun polítika husi parte Estadu-membru ASEAN kona-ba inkluzaun Timor-Leste hanesan futuru Estadu-membru organizasaun ne’e nian.

Adezaun ba ASEAN nu’udar prioridade nasionál ida nary lori vontade soberanu povu timoroan nian atu partisipa ativa hodi promove pás, estabilidade, dezenvolvimentu sustentavel nary prosperidade partillada iha rejiaun.

Notísia relevante: https://tatoli.tl/2025/08/04/milena-karta-admisaun-ba-asean-hetan-ona-aprovasaun-iha-km/

Jornalista: Nelson de Sousa

Editora: Maria Auxiliadora