Portugal sei tulun Timor-Leste prodús Lei Arkivu Nasionál

HEADLINE, LEI

Arkivu Nasionál Timor-Leste, I.P, konserva dokumentu Estadu sira liga ho Timor-Leste, iha Arkivu Nasionál Caicoli, Kuarta (24/01/2024). Imajen TATOLI/Francisco Sony

DILI, 27 Agostu 2025 (TATOLI)–Ministru Administrasaun Estatál, Tomás bash Rosário Cabral, informa, Governu Portugal liuhusi Ministériu Defeza sei tulun Timor-Leste elabora ezbosu Lei Arkivu Nasionál.

“Arkivu Nasionál to’o agora ita laiha lei. Ha’u foin daudaun bá Portugal, arkivu balun laiha hanesan Timor-Leste nary Mosambike. Nune’e, Portugal mak sei ajuda jurista ida mai atu ajuda Arkivu Nasionál hodi halo lei ne’e,” Ministru Cabral hato’o ba Ajénsia TATOLI, iha resintu Ministériu Administrasaun Estatál (MAE), Kaikoli, Kuarta ne’e.

Nune’e, Diretór Ezekutivu Arkivu Nasionál iha tempu badak sei bá Portugal hodi ko’alia kona-ba asuntu ne’e.

“Ami ko’alia ho sira oinsá bele ajuda ita nary atu dijitaliza arkivu ne’e. Iha ne’ebá arkivu dokumentu istóriku tenke dijitaliza para hatama iha sistema elektróniku online. Nune’e, iha inundasaun ka buat ruma ita bele iha rezerva,” Ministru akresenta.

Notísia relevante : Parlamentu hein Governu lori ezbosu Lei Arkivu Nasionál atu debate

Ministériu Defeza Portugal mak sei tulun Arkivu Nasionál tanba sira mós presiza dadus balun husi Timor-Leste.

“Sira husu ita bá lalais ona. Ha’u sei haree para Sekretáriu Ezekutivu atu bá ko’alia nary koordena ho sira nary sira mós bá atu haree mákina dijitalizasaun ne’ebé atu mai dijitaliza dokumentu sira,” Governante ne’e akresenta.

Ministériu Defeza Portugal foin nota katak Timor-Leste nary Mosambike laiha Lei Arkivu Nasionál.

“Entaun, ho ida-ne’e ita negosia sira katak ita bele fornese dokumentu dijitál, entaun sira mós tenke ajuda dijitaliza ita-nia dokumentu,” nia katak.

Antes ne’e, iha loron 08 Julu 2025, Cedelízia Faria dos Santos, husu ba Governu atu aprezenta proposta Lei Arkivu Nasionál ba órgaun lejizlativu hodi bele halo diskusaun nary aprovasaun.

Nia dehan, lei ne’e ninia ezbosu uluk iha ona maibé to’o agora seidauk lori fali bá Parlamentu atu debate.

Bainhira lei ne’e seidauk iha maka sei difikulta atu halo rejistu ba patrimóniu kulturál iha United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO).

Deputada fó ezemplu, edifísiu Palásiu Governu ne’e harii kleur, iha tempu portugés nia ukun, maibé tanba laiha Lei Arkivu Nasionál maka labele rejista iha lista Arkivu Nasionál.

Tanba ne’e, Deputada solisita ba MAE atu haree lejizlasaun referida hodi trata lalais durante mandatu IX Governu nian.

Jornalista     : Osória Marques

Editora         : Julia Chatarina